āˇāļąāˇ 2009 āļ¸āˇ āˇāˇāļŽāˇāļ´āļą āļˇāˇāļāˇ, āļāˇāˇāˇāˇ āļąāˇāļ´āˇāļŊ āļģāˇāļĸāˇâāļē āļļāˇāļāļāˇāļāļģāļĢāļē ⤰ ā¤
ā¤āĨ⤰⤍āĨ ā¤
ā¤¨ā¤˛ā¤žā¤ā¤¨ ā¤āĨā¤āĨā¤¤ā¤žā¤¨āĨ ⤏āĨā¤ĩā¤ž ā¤ĒāĨ⤰ā¤Ļā¤žā¤¯ā¤ (PSP) āˇāˇ. āļāˇāˇāˇāˇ āˇāˇāļāˇāļāˇāļē āˇāļ¸āˇāļ´āˇāļ āļ´āˇâāļģāˇāļģāˇāļ°āļą āļāļģāˇāļą āļŠāˇāļĸāˇāļ§āļŊ⎠āļ
āļģāˇāļŽ āļ¯āˇāļāˇāˇāˇāļ¸āˇ ā¤. 
āļ
āļĸ⎠āļāˇāˇāˇāˇ āļ
āļąāļŊāˇāļēāˇāļąāˇ āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ āļāļģāˇāļąāļ⎠āļŊāˇāļ⎠āˇāļļāļ⎠āļ´āļģāˇāļ āˇāļ āļąāˇāļ¸ āļļāļąāˇāˇāˇāļāˇāļ⎠āļ . āˇāˇāļ¸āˇâāļģ⎠āļ
āļģāˇāļŽāļāļąāˇāļāˇâāļģāļŊāˇāļē⎠āļąāļāļģāˇāˇāļ āļļāļąāˇāˇāļąāˇ āļāˇāˇāˇāˇ āļāļ⎠āˇāļ¸āˇāˇāˇāˇ āļ´āļģāˇāˇāˇāļŽāˇāļāˇāļ āļāļąāˇāļāˇâāļģ āļąāˇāļģāˇāļ¸āˇāļĢ.  
āļēāˇāļ āļŊāˇāļāˇ, āļāļ¸āˇāļ´āˇāļąāˇāļŊ⎠āˇāˇāļˇāˇāļą āˇāˇāˇāˇāļģāˇāļŊāļē⎠āļ
āļ´āˇāļąāˇ āļ´āˇāļŊāˇāļ§āˇāļģāˇāļ¸āļ¸āˇ āˇāļ¸āˇāˇ
āˇāˇ,  
āļ¸āˇāļļāļēāˇāļŊ⎠āļ§āļ´āˇ-āļ
āļ´āˇ 
āļāļ´āļēāˇāļāˇāļ⎠āļļāˇāļŊ⎠āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ  
āļ
āļąāˇāļāļģāˇāļ⎠āˇāˇ āļ
āļąāˇāļāļģāˇāˇāˇāļ§āˇâāļģāˇāļē āļ
āļēāļģāˇāļŊāļēāˇāļąāˇāˇāˇ āļļāˇāļāˇāļē⎠āˇāˇāˇāļē 
āˇāˇāļāˇāˇāˇ āˇāˇāļŊāˇāļ āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ āˇāˇāˇāļē 
āļāļąāļŊāļēāˇāļąāˇ āļāˇāļąāļ¸āˇāļŊ⎠āļāļŽāˇ āļāˇāļēāˇ. āļāļģ⎠āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ āˇāˇāˇāļē 
āˇāˇāļ§āļŊ⎠āļļāˇāļāˇāļē⎠āˇāˇāˇāļē 
āļŠāˇāļāˇāļ§āļģāˇ/āļ´āļģāļ¸āļģāˇāˇāļ¯āļāˇāļ⎠āļāļąāļŊāļēāˇāļąāˇ āļ
āļ´āˇāļēāˇāļąāˇāļ§āˇāļ¸āļąāˇāļ§āˇ  
āˇāļāˇāļģ⎠āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ 
 āļļāˇāļ¸ āļ´āˇâāļģāˇāļ¸āˇāļēāļ¸āˇ āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ āˇāˇāˇāļē 
āˇāˇāļ§āļāļļāˇâāļģāˇāļāļģ⎠āļˇāˇāļāˇāļāˇāļąāˇ 
āļļāˇāļāļ⎠āˇāˇāļŽāˇāļą  
āļāļ¯āˇ āˇāļ¸āˇāˇāˇāˇ āļ āļąāˇ. 
 
 
2009 AD āˇāˇ āļ´āˇāˇāˇāļ§āˇāˇāļą āļŊāļ¯ eSewa āļēāļąāˇ āļąāˇāļ´āˇāļŊ Rastra āļļāˇāļāļāˇāˇ āˇāˇāˇāˇāļąāˇ āļļāļŊāļ´āļāˇâāļģ āļŊāļļ⎠āļāļ⎠āļąāˇāļ´āˇāļŊāļē⎠āļ´āˇ
āļ¸āˇ āˇāˇ āļ´āˇâāļģāļ¸āˇāļāļāļ¸ āļ¸āˇāļģāˇāļāļāļ āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ āˇāˇāˇāˇ āˇāļ´āļēāļąāˇāļąāˇ (PSP) āˇāˇ. eSewa āļ¸āˇāļŊāˇâāļē āļāļāˇāˇ
āļ⎠āļāˇāļģāˇāļ¸āˇ āļ´āˇāˇāļĢāļē āļāˇāļģāˇāļ¸ āˇāˇ āļŠāˇāļĸāˇāļ§āļŊ⎠āļāļģāˇāļŽāˇāļāļēāļ⎠āļąāˇāļģāˇāļ¸āˇāļĢāļē āļāˇāļģāˇāļ¸āˇāˇāˇ āļ´āˇāļģāļ¸āˇāļĢ āļāˇāļą āˇāˇāļ§āˇ.  
eSewa āļ
āļ¯ āļ
āļąāˇāļāļģāˇāļĸāˇāļŊāļē āˇāļģāˇāˇ āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ āļāˇāļģāˇāļ¸ āˇāļŗāˇāˇ āļāˇāˇ āļąāˇāļ¸āļēāļ⎠āļļāˇāļ§ āļ´āļāˇāˇ āļāļ. eSewa āļ
āļ´āļ⎠āļāļģāˇāļŽāˇāļāļē āļ¸āˇāļ¯āļŊ⎠āļģāˇāˇāļ āļļāˇāļ§ āļ´āļ⎠āļāˇāļģāˇāļ¸ āˇāļŗāˇāˇ āļāļāˇāˇ
āļ⎠āļ´āļģāˇāˇāļģ āļ´āļ¯āˇāļ°āļāˇāļēāļ⎠āļāˇāļŠāļąāˇāļāˇāļ¸āļ§ āļāļāˇāˇāˇāˇ āļāļģāļēāˇ. āļ¸āˇ āˇāļŗāˇāˇ, āˇāļ¸āˇāļāļ¸ āļāļāˇāˇ
⎠āˇāˇāˇāˇāļ° āˇāˇāļģāˇāˇ āˇāļģāˇāˇ āˇāˇāˇāˇāļ° āˇāˇāˇāˇāˇāļąāˇ āļāļāˇāˇ
āļ⎠āļāļģ āļāļ: 
    - āļĸāļāļāļ¸ āļ§āˇāļ´āˇ-āļ
āļ´āˇ 
    - āļāļ´āļēāˇāļāˇāļ⎠āļļāˇāļŊāˇāļ´āļ⎠āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ  
    - āļ¯āˇāˇāˇāļē āˇāˇ āļĸāˇāļāˇâāļēāļąāˇāļāļģ āļāˇāˇāļąāˇ āˇāˇāˇāˇ āˇāˇāļąāˇāļāļģāˇāˇ āļāˇāļąāˇāļ¸ 
    - āļ
āļ°āˇâāļēāˇāļ´āļą āļāˇāˇāˇāļ⎠āļāˇāˇāˇāļ¸ 
    - āļ¸āˇāļģāˇāļāļāļ āˇāˇāļ´āˇāļ´āˇ āˇāˇāˇāļģ⎠āˇāˇ QR āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ 
    - āˇāˇāļ§āļŊ⎠āˇāˇāļąāˇāļāļģāˇāˇ āļāˇāļąāˇāļ¸  
    - āˇāˇāļ¯āˇâāļēāˇāļģāˇāļąāˇāļāˇ/āļāļ´āļ¯āˇāˇāļāˇāļģāˇāļąāˇāļ⎠āļ¸āˇāļģāˇāļāļāļ āˇāļ¸āˇāˇāˇāļ¸āˇ āˇāˇāļąāˇāļāļģāˇāˇ āļāˇāļąāˇāļ¸ 
    - āļģāļĸāļē⎠āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ 
    - āļģāļāˇāˇāļĢ āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ 
    - āļāˇāļ§āˇāˇ āļāˇāļģāˇāˇāˇāļāˇāļģ āļāˇāˇāˇāļ¸āˇ 
    - āļļāˇāļāļ⎠āļ¸āˇāļģ⎠āļāˇāļģāˇāļ¸āˇ āˇāˇ āļāˇāļāˇ.
āļēāˇāˇāļāˇāļāˇāļŊāˇāļą āļāˇ
āˇ
2025 āˇāˇāļ´āˇ 18